پرندگان خانگی و طوطی‌ها می‌توانند توده و برآمدگی‌های غیرطبیعی بر روی سطح و یا در داخل بدنشان ایجاد کنند. البته این برجستگی‌ها ممکن است تومور باشند یا نباشند. برخی از توده‌ها آبسه هستند، یعنی مناطقی از بافت که در اثر عفونت‌های باکتریایی متورم و ملتهب شده‌اند. توده‌های دیگر در واقع ذخایر بزرگی از چربی هستند که در زیر پوست تجمع پیدا کردند.
در پرندگان ماده، برآمدگی شکم ممکن است به علت وجود تخم در شکم او باشد. تورم همچنین می تواند به دلیل بزرگ شدن عضوی مانند کلیه یا کبد در اثر یک بیماری باشد. با این حال، اغلب اوقات، یک توده در واقع یک کیست است و با مایع یا مواد دیگر پر شده است. کیست‌ها سرطانی نیستند و مانند تومورها گسترش نمی‌یابند، اگرچه ممکن است به دلیل وجود مایع در داخلشان بزرگ‌تر شوند اما به اندازه تومورها جدی نیستند.
در مقابل، تومور یک توده متشکل از بافت جامد است و بسته به نوع آن، ممکن است خیلی سریع رشد کرده و گسترش یابد. تومور می‌تواند در هر جایی از بدن ایجاد شود و ممکن است زیر پوست یا در داخل بدن رشد کند. تومورها معمولاً موارد پر اهمیت‌تری از انواع دیگر توده‌ها و برآمدگی‌هایی هستند که قبلاً ذکر شد.برای آشنایی با شایع ترین بیماری های طوطی سانان می توانید مقاله شایع ترین بیماری ها در طوطی ها را مطالعه کنید.
تومور طوطی چیست؟
تومورها در اثر خطا یا جهش در DNA سلول‌ها ایجاد می‌شوند. این سلول‌های غیرطبیعی برخلاف سلول‌های عادی بدن، بدون نظم و کنترل به تقسیم و تشکیل سلول‌های بیشتری ادامه می‌دهند. سلول‌های توموری توسط غدد درون ریز و عصبی که سلول‌های بدن به طور معمول تحت آن قرار دارند، کنترل نمی شوند. در حالت عادی یک سلول برنامه‌ریزی می‌کند که پس از مدت زمان معینی بمیرد. اما یک سلول سرطانی مرگ خود را به درستی برنامه ریزی نکرده است، بنابراین زمانی که قرار باشد نمی میرد. در عوض به تکثیر ادامه می‌دهد و خطاهای ژنتیکی خود را به نسل بعدی سلول‌ها منتقل می‌کند.
تومورها دو نوع هستند: خوش خیم (غیر سرطانی) و بدخیم (سرطانی). هر یک از انواع تومور می‌تواند برای پرندگان خانگی تهدید کننده زندگی باشد، اما تومورهای خوش خیم عموماً نسبت به تومورهای بدخیم جدییت کمتری دارند.
تومورهای خوش خیم
تومورهای خوش خیم تمایل دارند در یک مکان از بدن باقی بمانند و به سایر نواحی گسترش نیابند و همچنین بسیار آهسته تکثیر می‌شوند به طور معمول می توانند بدون دردسر زیاد با عمل جراحی برداشته شوند و در بیشتر موارد عود نمی‌کنند. تومورهای خوش خیم داخلی می‌توانند بر اندام‌های پرنده فشار وارد و باعث ایجاد درد در آن ناجیه شوند. تومور فضا را اشغال می‌کند و در هر کجای بدن که باشد، اگر به رشد خود ادامه دهد، می‌تواند عملکرد اندام‌ها را تغییر دهد.
بیشتر بخوانید: انواع مسمومیت در طوطی ها ، علائم ، تشخیص و درمان آن
تومورهای بدخیم
از سوی دیگر، تومورهای بدخیم می توانند به بافت‌ها و اندام‌های مجاور حمله کرده و به آن آسیب برسانند. این کار از طریق فرآیند متاستاز انجام می شود، که در آن سلول های سرطانی از یک تومور بدخیم جدا می‌شوند و از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی حرکت می‌کنند تا تومورهای جدید و ثانویه را در سایر قسمت‌های بدن تشکیل دهند. پرندگان مسن تر و پرندگانی که بیش از حد پرورش یافته اند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان هستند، اما نئوپلاسم ها می توانند در هر گونه پرندگانی ایجاد شوند.
شایع ترین تومور بدخیم خارجی در پرندگان خانگی سرطان پوست است. این شکل از سرطان معمولاً روی پوست سر، روی و اطراف منقار، روی پلک ها و اطراف غده یوروپیژیال رخ می‌دهد. اغلب در طوطی‌ها، طوطی‌های برزیلی و کاکادوها دیده می‌شود، اگرچه هر گونه‌ای ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.
تومورهای شایع در طوطی سانان
احتمالاً شایع ترین تومور داخلی در پرندگان خانگی، توده داخل شکمی است که تومور اندام‌های تناسلی (تخمدان یا بیضه) یا کلیه‌ها است. این‌ها می توانند بدخیم یا خوش خیم باشند. توده‌های شکمی اغلب در پرنده‌های 5 تا 8 ساله دیده می‌شوند.
بیشتر اوقات، این نوع تومورها تا زمانی که پرنده لاغر و بسیار بیمار نشده باشد، تشخیص داده نمی‌شوند. این تومورها می‌توانند با فشاری که به دستگاه گوارش وارد می‌کنند، عبور غذا را دشوار کرده، یا ممکن است باعث تجمع مدفوع در اطراف منافذ شود و انسداد ایجاد کند.
برخی از این پرندگان به دلیل وجود تومورهای بزرگ که باعث فشار و آسیب به کیسه‌های هوایی شوند، ممکن است با تنفس سخت به عنوان علامت اصلی ظاهر شوند. لنگش همچنین ممکن است یک علامت نشان دهنده زمانی باشد که تومور به منبع عصبی یک پا فشار وارد می کند. بسیاری از پرندگان نیز به سرطان سیستم لنفاوی مبتلا می‌شوند.
انواع تومورها
تومور لیپوم‌ها
لیپوم‌ها تومورهای خوش خیم چربی هستند که معمولاً در طوطی‌ها دیده می‌شوند. این تومورها بیشتر در زیر پوست بر روی استخوان سینه جناغ یا روی شکم یافت می‌شوند ، اما می‌توانند در هر نقطه از بدن ایجاد شوند. آنها به صورت نرم ، زرد کم رنگ ، گاه لوبوله شده ، به صورت تکی یا تعداد زیاد در یک ناحیه در زیر پوست ظاهر می شوند.
شما ممکن است فقط مشاهده کنید که پرنده چاق می‌شود. این می‌تواند تا حدی پیش رود که بر پرواز آن تأثیر بگذارد. در تشکیل لیپوما تغذیه ضعیف، چاقی، کم کاری تیروئید و عوامل ژنتیکی نقش دارند. نیازی به برداشتن لیپوم نیست مگر اینکه به اندازه کافی بزرگ باشد که باعث ناراحتی پرنده شود.
تومور گزانتوم‌ها
گزانتوم‌ها توده‌های زرد و متشکل از چربی هستند که در زیر پوست ایجاد می‌شوند اما سرطان واقعی نیستند. نوک بال‌ها، استخوان کیل و ناحیه قفسه سینه مکان‌های رایجی برای تشکیل این تومورهستند، اگرچه گزانتوما ممکن است در هر جایی یافت شود. گزانتوما در بسیاری از گونه‌های پرندگان دیده می‌شود اما در کاکادوها و طوطی‌ها بسیار شایع است.
علت اصلی ناشناخته است، اما بهبود رژیم غذایی، از جمله رژیم‌های غذایی با پیش سازهای ویتامین A کافی (مانند بتا کاروتن) ممکن است در روند درمان مفید باشد. برداشتن تومور با جراحی در موارد پیشرفته راه حلی برای خلاصی از این تومور می‌باشد. مانند لیپوم‌ها، گزانتوم‌ها نیز خوش خیم هستند، اما با بزرگ شدن، تبدیل به زخم می شوند و خونریزی می‌کنند.
بیشتر بخوانید: علائم ، پیشگیری و درمان چاقی در طوطی‌ها
تومور لنفوم
لنفوم معمولاً در پرندگان خانگی رخ می‌دهد، همانطور که در سایر حیوانات خانگی نیز رخ می‌دهد. لنفوم معمولاً در چندین بافت، بیشتر در کبد، طحال و کلیه‌ها رخ می‌دهد. هم پرتودرمانی و هم شیمی درمانی با موفقیت در درمان لنفوم در پرندگان استفاده شده است.
تومور کارسینوما
سرطان‌های پوستی (کارسینوما سلول سنگفرشی) به احتمال زیاد در اطراف چشم و منقار ، روی نوک بال‌ها و انگشتان پا دیده می‌شود. از پرتودرمانی برای درمان این سرطان ها با موفقیت استفاده شده است. تومورهایی به نام فیبروسارکوم نیز ممکن است به صورت تکه‌های قرمز رنگ روی پوست مشاهده شوند.
تومور آدنوم
آدنوم هیپوفیز بیشتر در طوطی و عروس هلندی دیده می‌شود. آنها ممکن است به عنوان شرایط حاد سیستم عصبی با علائمی مانند تشنج و اسپاسم عضلانی دیده شوند. پرندگان مبتلا همچنین ممکن است علائم مربوط به هورمون‌های هیپوفیز را مانند تشنگی بیش از حد و افزایش ادرار نشان دهند.
تومور پاپیلوم‌ها
این تومورها عموماً در پرندگان دارای اضافه وزن ایجاد می‌شوند و بیشتر در طوطی‌ها دیده می‌شوند. برخلاف سایر تومورهای نام برده شده، پاپیلوم‌ها توسط سلول‌های خارج از کنترل ایجاد نمی‌شوند، بلکه توسط ویروسی به نام هرپس ویروس ایجاد می‌شوند. پاپیلوم‌ها به صورت ضایعات زگیل مانند ظاهر می‌شوند.
در این شرایط، پاپیلوم‌ها باید با جراحی برداشته شوند. گونه طوطی‌های آمریکای جنوبی به ویژه آمازون ها و ماکائوها بیشتر از سایر گونه‌ها دچار پاپیلوم می‌شوند.
تومور سیستم لنفاوی
در یک حیوان سالم، سیستم لنفاوی بخش مهمی از دفاع سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل عفونی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها است. بافت لنفاوی به طور معمول در بسیاری از قسمت‌های بدن از جمله غدد لنفاوی، کبد، طحال، دستگاه گوارش و پوست یافت می‌شود. اگر سلول‌های بدخیم به این بافت‌ها حمله کنند، این بیماری به عنوان لنفوسارکوم شناخته می‌شود. اگر تومورها خوش‌خیم باشند، بیماری لنفوم نامیده می‌شود.
تشخیص تومور در طوطی ها
به طور مرتب پرندگان را از نظر توده‌ها و برآمدگی‌های غیر معمول بررسی کنید. تشخیص تومورهای خارجی معمولاً نسبتاً آسان‌تر است. ممکن است توده‌ای را روی پوست پرنده ببینید یا بتوانید برآمدگی غیرعادی را در زیر پرها احساس کنید. یا ممکن است متوجه جابجایی نامنظم پرها شوید و این ممکن است سرنخی برای تشخیص باشد. سعی کنید هر دو هفته یک بار زمان مشخصی را برای معاینه طوطی خود توسط دامپزشک متخصص پرندگان در نظر بگیرید.
دامپزشک شما ممکن است برای تشخیص قطعی، نمونه برداری را تجویز کند، تا برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال شود. تشخیص تومورهای داخلی بسیار سخت‌تر است. ممکن است متوجه شوید که پرنده شما روی یکی از پاهای خود نمی ایستد، یا شاید کمتر غذا می‌خورد، بیشتر می‌خوابد یا وزن کم کرده است. البته این علائم در بسیاری از بیماری‌های عفونی نیز وجود دارد. تنها راه برای اینکه مطمئن شوید مشکل پرنده شما چیست این است که آن را برای معاینه به کلینیک دامپزشکی ببرید.
دامپزشک شما احتمالاً تعدادی آزمایش تشخیصی از جمله آزمایش خون، رادیوگرافی (اشعه ایکس) یا حتی جراحی را انجام خواهد داد تا بتواند تشخیص قطعی برای مشکل پرنده شما را انجام دهند. همواره توجه داشته باشید که برداشتن تومور یا کیست زمانی که کوچک است بسیار ایمن‌تر و کم‌هزینه‌تر است، تا اینکه منتظر بمانید تا حتی به اندازه سر پرنده بزرگ شود.
بیشتر بخوانید: علائم ، پیشگیری و درمان کمبود کلسیم در طوطی‌ها
درمان تومور طوطی
حقیقت غم انگیز برای صاحبان پرنده این است که همیشه نمی‌توان کارهای زیادی به جز مراقبت های حمایتی برای پرنده مبتلا به سرطان انجام داد.
در بیشتر موارد، برداشتن تومور به وسیله جراحی توصیه می‌شود. تنها موارد استثنا در صورتی است که تومور خوش خیم باشد که در حال رشد یا تغییر نیست و اگر در محلی از بدن باشد که در رفتار و فعالیت‌های طبیعی پرنده تداخل نداشته باشد شاید جراحی نیاز نباشد. با این حال، اگر تومور خوش‌خیم بزرگ‌تر شود یا فقط در نقطه‌ای از بدن پرنده باشد که باعث ناراحتی پرنده شود، آن تومور نیز باید برداشته شود. مقابله با تومورهای بدخیم به دلیل تمایل آنها به گسترش به سایر نواحی بدن بسیار دشوارتر است.
هر چه زودتر این نوع تومورها برداشته شوند، احتمال گسترش کمتری خواهند داشت. اگر یک تومور بدخیم خارجی باشد، ممکن است مجبور باشیم همراه با تومور، قسمتی از بافت اطراف نیز برداشته شود. برداشتن تومورهای داخلی به عنوان مثال تومورهای کلیه یا دستگاه تناسلی، شرایط سختی دارد. زیرا تومور معمولاً دارای خون زیادی است و اغلب به سایر اندام‌ها می‌چسبد. تلاش برای برداشتن تومور باعث خونریزی پرنده تا حد مرگ می‌شود.
انجام این نوع جراحی روی سگ‌ها و گربه‌ها بسیار ساده‌تر است، زیرا آنها حیوانات بسیار بزرگ‌تری هستند. چالش با پرندگان این است که اگر کلیه دچار سرطان شود، معمولاً نمی‌توانیم با جراحی آن را رفع کنیم، زیرا استخوان سینه و سایر اندام‌ها مانع هستند. بعلاوه، این شک وجود دارد که پرنده از عمل جراحی جان سالم به در ببرد یا خیر.
در برخی موارد، شیمی درمانی و پرتودرمانی برای درمان تومورهای بدخیم استفاده می‌شود، به خصوص اگر مشکوک به گسترش آنها باشد. معمولاً این درمان‌ها همراه با جراحی و فقط در شرایطی که پرنده در وضعیت بدی قرار دارد که با انجام آنها چیزی برای از دست دادن ندارد انجام می‌شود. شیمی درمانی و پرتودرمانی برای مدت طولانی در پرندگان خانگی مورد استفاده قرار نگرفته است، بنابراین اکثر دامپزشکان تجربه ای با آنها نداشته اند. اگر یکی از این روش‌ها را برای پرنده خود انتخاب کردید، احتمالاً باید برای انجام آن به یک کلینیک دامپزشکی تخصصی یا یک بیمارستان آموزشی دامپزشکی در دانشگاه بروید.
نتیجه گیری
با افزایش سن پرنده‌های خانگی، شیوع سرطان‌ها و تومورها نیز افزایش پیدا می‌کند. تومورها در اکثر نواحی بدن پرندگان می‌تواند ایجاد شود و در دو نوع خوش خیم و بد خیم وجود دارند. تومورهای داخلی که جدیت بیشتری دارند، در تخمدان‌ها ، کلیه‌ها ، کبد ، معده، غدد هیپوفیز و تیروئید و عضلات و استخوان ها رخ می‌دهند. دو عمل جراحی و شیمی درمانی می‌تواند برای درمان تومورها استفاده گردد.
منابع:
msdvetmanual.com
be.chewy.com