ناهنجاری چشم کولی اگرچه نام نژاد کولی را بر خود دارد، اما در نژادهای مختلفی دیده میشود. بیشترین موارد ابتلا به این مشکل چشمی، در سگ گله شتلند دیده میشود. چشم کولی عارضه‌ای ارثی است که تقریبا همه موارد ابتلا، آن را از بدو تولد با خود دارند. هیچ راه پیشگیری مطمئنی وجود ندارد، اما با تشخیص چشم کولی می‌توان جلوی نابینایی سگ را گرفت. این مقاله همه آنچه را درباره چشم کولی در سگ شلتی باید بدانید، در اختیارتان قرار میدهد.
ناهنجاری چشم کولی چیست؟
چشم کولی با عنوان ناهنجاری چشم کولی (Collie Eye Anomaly) یا به‌اختصار CEA یا هیپوپلازی مشیمیه (Choroidal hypoplasia) شناخته میشود.
این بیماری ژنتیکی ارثی، از بدو تولد وجود دارد و تأثیر منفی بر بینایی می‌گذارد. سگ‌هایی که به نوع خفیف آن مبتلا میشوند، هیچ نشانه‌ای از مشکلات بینایی ندارند، اما آن‌هایی درگیر نوع شدیدش میشوند، ممکن است نابینا بشوند.
این ناهنجاری بیشتر در سگ گله شتلند (Shetland) یا شلتی (Sheltie) دیده میشود. طبق آمارهای موجود، از هر هزار سگ شلتی در ایالات متحده، چهار سگ به ناهنجاری چشم کولی دجار هستند.
اگر شما هم سگی از این نژاد دارید، باید تشخیص چشم کولی را یاد بگیرید تا بتوانید بهموقع جلوی نابینایی حیوان خانگی خود را بگیرید.
بیشتر بخوانید: 10 بیماری چشم سگ و راه های درمان آن را به طور کامل بشناسید
تشخیص چشم کولی چگونه است؟
اگر می‌خواهید تشخیص چشم کولی یا CEA را بهموقع انجام بدهید، باید بینایی سگ گله شتلند یا سگ شلتی را آزمایش کنید.
برای نمونه، می‌توانید اشیایی را در مسیر سگتان قرار بدهید و ببینید آیا از آنها رد میشود، یا به آنها برخورد می‌کند.
می‌توانید سگتان را در مسیر ناآشنایی به پیاده‌روی ببرید. دقت کنید که آیا برای کاوش و بازیگوشی مدام جلوتر می‌دود، یا انگار از اوضاع مطمئن نیست و کنار خودتان راه می‌رود.
راه دیگر تشخیص چشم کولی این است که انگشت خود را به‌سمت کره چشم سگ تکان بدهید. توجه کنید که آیا واکنشی نشان میدهد و پلک می‌زند، یا نه!
نکته مهم اینکه هنگام این آزمایش، جریان هوا ایجاد نکنید. چون ممکن است سگ حرکت هوا را روی سبیل خود احساس کرده و در واکنش به آن، پلک بزند.
راه دیگر اینکه به اندازه مردمک‌های سگ دقت کنید. آیا مردمک‌هایش در نور شدید کوچک میشوند یا نه! اگر مردمک‌ها در آفتاب هم بزرگ می‌مانند، به احتمال زیاد دچار ناهنجاری چشم کولی شده است.
راه دیگری که برای تشخیص چشم کولی دارید، مقایسه اندازه دو چشم سگ است. البته این نشانه ناهنجاری چشم کولی چندان رایج نیست، اما این ناهنجاری گاهی اوقات بر اندازه کره چشم حیوان تأثیر می‌گذارد و منجر به کوچک‌تر شدن چشم نسبت به حد معمول میشود.
در نهایت توصیه میشود دنبال سایر ناهنجاری‌های چشمی باشید. در موارد نادر، بعضی علائم دیگر، مانند چشم فرورفته در حفره، یا ایجاد لایه کدر روی چشم هم بروز می‌کنند که به تشخیص چشم کولی کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه چشم گیلاسی سگ را درمان کنیم؟ + 5 علامت رایج چشم گیلاسی
ناهنجاری چشم کولی چگونه درمان میشود؟
بعد از تشخیص چشم کولی در سگتان، باید او را به دام‌پزشکی ببرید. این ناهنجاری از بدو تولد در سگ گله شتلند وجود دارد. اما زمان ایدئال برای معاینه چشم، حدود پنج تا هشت هفتگی است.
در این سن‌وسال، توله سگ آن‌قدر رشد کرده که چشمش به اندازه کافی بزرگ باشد و دامپزشک بتواند معاینه کند. اما رنگدانه‌های شبکیه که ممکن است علائم موردنظر دامپزشک را پنهان کنند، هنوز ایجاد نشده‌اند.
نکته مهم اینجاست که خیلی‌ها مسئولیت سگ را بعد از هشت هفتگی برعهده می‌گیرند. پس حتما با پرورش‌دهنده سگ شلتی صحبت کنید تا ببینید آیا سگ موردنظرتان برای ناهنجاری چشم کولی معاینه شده یا نه!
اگر مسئولیت سگ، به‌ویژه سگ گله شتلند را بعد از هشت هفتگی پذیرفته‌اید، و از وضعیت مشکلات چشمی او خبر ندارید، حتما برای معاینه تخصصی، به دامپزشک مراجعه کنید.
وقتی سگ را برای تشخیص چشم کولی و درمان آن به دام‌پزشکی می‌برید، او توله سگ را در اتاق تاریکی، با افتالموسکوپ معاینه می‌کند.
افتالموسکوپ (Ophthalmoscope) یا دستگاه معاینه چشم، یا چشم‌بین، ابزاری است که برای معاینه سلامت شبکیه و زجاجیه چشم استفاده میشود.
دامپزشک افتالموسکوپ را به پشت چشم می‌تاباند و دنبال تکه‌هایی می‌گردد که به‌طرز غیرعادی شفاف هستند و رگ‌های خونی آنها به‌راحتی دیده میشوند. همین نشان‌دهنده وجود ناهنجاری چشم کولی است.
دامپزشک ناحیه اطراف عصب بینایی را هم معاینه می‌کند تا ببیند آیا رگ‌های خونی به‌طور ناگهانی لبه کولوبوما (Coloboma) ناپدید میشوند یا نه.
در مرحله بعد، دامپزشک اتصال درست شبکیه به مشیمیه را هم بررسی می‌کند تا مطمئن شود از هم جدا نشده‌اند؛ چراکه همین جدا شدن، نشانه ناهنجاری چشم کولی است.
همان‌طور که گفتیم، این ناهنجاری ارثی است، اما ژن آن قابل‌تشخیص نیست. متأسفانه، معاینه کمکی به تشخیص چشم کولی در سگهای حامل ژن نمیکند.
اما آزمایشی ژنتیکی وجود دارد که میتواند به تشخیص ژن ناهنجاری چشم کولی کمک کند. در این آزمایش، نمونه خون سگ گله شتلند به آزمایشگاه تخصصی ارسال شده و در آنجا از نظر جهش، غربالگری میشود.
در حالت ایدئال، همه سگهای شلتی باید قبل از تولید مثل، از نظر ژنتیکی غربالگری شوند و فقط سگ‌هایی که کاملا سالم هستند، به‌عنوان دام پرورشی استفاده شوند.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل تشخیص و درمان قطعی بیماری گلوکوم سگ
جمع‌بندی
ناهنجاری چشم کولی هیچ درمان قطعی ندارد! اما اگر سگ گله شتلند یا هر نژاد دیگری به این عارضه مبتلا شده باشد، می‌توان با تشخیص بهموقع و درمان، جلوی نابینایی حیوان را گرفت.
تنها راه پیشگیری از ابتلا به چشم کولی، این است که جلوی جفت‌گیری سگ‌هایی را که دچار این عارضه هستند بگیریم، چون جهش ژنتیکی میتواند به توله‌های آنها منتقل شود.
منابع:
wikihow.com
petmd.com
wagwalking.com
سوالات متداول
چه نژادهایی دچار ناهنجاری چشم کولی میشوند؟
سگهای نژادهای کولی، شتلند، چوپان استرالیایی، لنکشایر هلر و نوا اسکوشیا تولینگ رتریور بیشترین موارد ابتلا به ناهنجاری چشم کولی را دارند.
چگونه بفهمم سگم چشم کولی دارد؟
آزمایش ژنتیکی میتواند تعیین کند که سگتان ناقل است یا به ناهنجاری چشم کولی مبتلا شده است. دامپزشک این آزمایش را با سواب یا نمونه خون انجام میدهد.
آیا ناهنجاری چشم کولی بدتر مدام میشود؟
ناهنجاری چشمی کولی از بدو تولد وجود دارد و پیشرفت نمیکند، بنابراین این نگرانی وجود ندارد که وضعیت سگ مبتلا، با بالا رفتن سن، بدتر شود. اما درمان بهموقع، جلوی نابینایی حیوان را میگیرد.