معرفی اجمالی
بسیاری از مردم فکر می‌کنند خرگوشها از جوندگان هستند، اما آنها در واقع از گروه لاگومورف‌ها می‌باشند (گروهی از حیوانات از جمله خرگوش، هیر و پیکا). هر دو گروه جوندگان و لاگومورف‌ها دارای دندان‌هایی با رشد دائمی هستند یعنی دندانهای آنها به طور مداوم در تمام طول زندگیشان بدون وقفه رشد می‌کند. با این حال، در ساختار دندانهای خرگوشها و جوندگان تفاوت‌هایی وجود دارد. خرگوشها دارای دندانهای پیش در جلوی دهان برای گرفتن و بریدن غذا، و دندانهای آسیا در عقب دهان برای آسیاب کردن و جویدن هستند. لاگومورف‌ها مثل خرگوش دو دندان میخی شکل در پشت دندانهای پیش بالایی دارند. از آنجایی که دندان‌ها به طور مداوم رشد می کنند، دندانهای بالایی باید با دندانهای پایینی مطابقت داشته باشند تا امکان روی هم قرار گرفتن و سایش دندان‌ها فراهم شود و از رشد بیش از حد آنها جلوگیری شود. همه دندان‌ها در خرگوش باید به همان سرعتی که در حال رشد هستند به هم برسند و سایش داشته باشند، در غیر این صورت بیش از حد بلند شده و مشکلاتی را ایجاد می‌کند. دندانهای خرگوش به طور معمول با سرعت تقریباً 1 سانتی متر در هر ماه رشد می‌کنند.
رشد بیش از حد دندانهای خرگوش
دندان های بیش از حد رشد کرده در یک خرگوش
دندانهای جلو
دندان های جلویی (پیش) برای گرفتن و بریدن غذا هستند. اگر آنها بیش از حد رشد کنند یا در جهت اشتباه رشد کنند و از دهان بیرون بزنند، خرگوش شما در خوردن، نوشیدن، نظافت و بستن دهان خود دچار مشکل می‌شود. اگر در دندانهای جلویی مشکلی ایجاد شود، احتمالاً دندانهای عقب نیز دارای مشکل خواهند بود.
دندانهای عقب
دندانهای عقب (پیش آسیا و آسیا) برای آسیاب کردن غذا هستند. اگر بیش از حد رشد کنند، لبه‌های تیز ایجاد می‌کنند و روی گونه‌ها و زبان فرو می‌روند و باعث ایجاد زخم‌های دردناک می‌شوند. دندانهای آسیا بالایی و پایینی که بیش از حد رشد کرده‌اند در پشت دهان به یکدیگر برخورد می‌کنند زیرا خرگوش سعی می‌کند دهان خود را ببندد. اگر این دندان‌ها که در حال رشد هستند، سایش پیدا نکنند، در فک بالا و پایین نهفته می‌شوند (درست مانند دندان عقل نهفته در انسان‌ها). همه این‌ها می‌تواند منجر به درد هنگام جویدن، ایجاد زخم و آبسه در دهان، مشکل در غذا خوردن، ریزش بزاق دهان، پنجه زدن در دهان، مشکلات نظافت و کاهش وزن شود.
بیشتر بخوانید: شایع ترین بیماری های خرگوش که باید بشناسید ؟
علت‌های رشد دندان خرگوش
مشکلات دندانی در خرگوش ها می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
رژیم غذایی نامناسب
رژیم غذایی نامناسب (کمبود فیبر) شایع ترین علت بیماری‌های دندانی در خرگوشها است. دندانهای خرگوش با دندانهای سایر حیوانات مانند گربه و سگ بسیار متفاوت استو در تمام طول عمر آن، بی وقفه رشد می‌کنند و باید به طور مداوم در هنگام جویدن مواد غذایی دارای فیبر (علوفه خشک و تر) ساییده شوند. اگر دندانهای خرگوش شما به اندازه کافی سایش نداشته باشد، شروع به رشد بیش از حد در دهان می‌کنند و ریشه‌های دندان به داخل فک و جمجمه پیشروی کرده و آبسه‌های دندانی را ایجاد خواهند کرد.
نژاد
خرگوش‌هایی با صورت‌های کوتاه و گرد مانند کوتوله هلندی به دلیل اینکه دندان‌هایشان در فضای کوچکی فشرده می‌شود، بیشتر از مشکلات دندانی رنج می‌برند.
سن
همانطور که خرگوش شما بزرگتر می‌شود، احتمال ابتلا به بیماری های دندانی نیز، بیشتر می‌شود. خرگوش‌های مسن باید به طور منظم برای مشکلات دهانشان بررسی شوند.
علائم بالینی
اینفوگرافی مراقبت از دندان های خرگوش
خرگوشها به طور غریزی سعی می‌کنند درد و ناراحتی خود را پنهان کنند زیرا نشان دادن هرگونه ضعف در طبیعت، آنها را به هدف شکارچیان تبدیل می‌کند. بنابراین، به عنوان یک صاحب خرگوش، مهم است که مراقب مشکلات دندانی آن باشید و خرگوش‌های خود را از لحاظ سلامت دهان و سلامت عمومی بدن، به طور مرتب بررسی کنید. علائم اغلب عبارتند از:
- کاهش وزن
- بدن کثیف ( عدم توانایی در تمیز کردن خود به خاطر وجود درد)
- اسهال یا مدفوع خمیری شکل
- ریزش آب دهان
- کاهش اشتها
- چشم‌های گریان
- دندان قروچه
- وجود برآمدگی در فک
- آبریزش بینی
- کاهش فعالیت
- دندانهای بلند‌تر از حالت عادی و یا دارای ظاهر غیر طبیعی
بیشتر بخوانید: گلوله‌های مویی در خرگوش ، علت ، علائم ، پیشگیری و درمان آن
درمان
روش درمان خرگوش شما به نوع بیماری دندانی آنها بستگی دارد، اما احتمالاً شامل ترکیبی از جراحی، تسکین درد، سایر داروها، کمک به غذا خوردن و تغییر رژیم غذایی است.
جراحی دندان
خرگوش شما ممکن است به بیهوشی نیاز داشته باشد تا دامپزشک شما بتواند دندانهای بیش از حد رشد کرده را بررسی و در صورت نیاز کوتاه کند. اگر خرگوش شما از بیماری های شدید دندانی مانند آبسه ریشه دندان، دندانهای آسیب دیده یا رشد دندان‌ها در جهت اشتباه رنج می‌برد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان داشته باشد. کشیدن دندانهای خرگوش به دلیل داشتن ریشه‌های بلند و خمیده، دهان کوچک و آرواره‌های ظریف بسیار دشوارتر از این کار در سگ‌ها یا گربه‌ها است. هرگز سعی نکنید دندانهای خرگوش‌های خود را در خانه کوتاه کنید، زیرا ممکن است به ریشه آن آسیب بزنید که باعث درد شدید و مشکلات طولانی مدت می‌شود.
تسکین درد
خرگوش شما ممکن است برای کمک به بهبودی به تسکین درد نیاز داشته باشد، به خصوص اگر در داخل دهان خود زخم داشته باشد. این درد مانع از خوردن و آشامیدن حیوان می‌شود و می‌تواند او را به شدت ضعیف کند. دامپزشگ شما ممکن است از داروهای مسکن برای خرگوش شما تجویز کند.
تغذیه کردن
اگر خرگوش شما برای غذا خوردن مشکل دارد، ممکن است لازم باشد به او کمک کنید، دامپزشک شما، در این امر راهنماییتان خواهد کرد.
سایر داروها
آنتی بیوتیک‌ها برای اکثر مشکلات دندانی ضروری نیستند، اما اگر خرگوش شما بیماری شدید دندانی مانند آبسه ریشه دندان یا زخم دهان عفونی داشته باشد، ممکن است دامپزشک شما آنها را تجویز کند.
عکس دندان خرگوش که بیش از حد رشد کرده است
کی به دامپزشک مراجعه کنیم؟
به عنوان یک صاحب خرگوش، مهم است که مراقب مشکلات دندانی خرگوش خود باشید و در صورت مشاهده موارد غیرعادی فوراً با دامپزشک خود تماس بگیرید. هرگز منتظر نمانید تا ببینید آیا خرگوش شما بهبود می‌یابد یا خیر، زیرا که بیماری‌های دندانی بسیار دردناک هستند و درمان نشدن آنها می‌تواند باعث ایجاد مشکلات بزرگتر مانند توقف حرکات روده شود.برای رفع مشکل خرگوش خود می توانید با تیم دامپزشکی آرون تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: تومور های رحمی در خرگوش ها ، علت ، علائم ، پیشگیری و درمان آن
روش های پیشگیری
مرتبا وضعیت دندانی خرگوش خود را بررسی کنید
علاوه بر نظارت منظم، دندانهای خرگوش خود را به طور منظم توسط دامپزشک خود چک کنید (در حالت ایده‌آل هر 6 ماه یکبار) دامپزشکان با داشتن تجهیزات مخصوص، می‌توانند به دندانهای عقب خرگوش شما نیز نگاه دقیقی بیندازند.
رژیم غذایی دارای فیبر بالا
رژیم غذایی نامناسب (کمبود فیبر) بزرگترین عامل بیماری‌های دندانی در خرگوشها است. اگر خرگوش شما به اندازه کافی علوفه نمی‌خورد، احتمالاً دندان‌هایش بیش از حد رشد کرده و مشکلاتی ایجاد خواهد کرد. ساقه علوفه بهترین ماده غذایی برای ایجاد سایش در دندانهای خرگوش شماست.
آبسه ریشه دندان
دندانهای خرگوش در صورت عدم سایش از هر دو طرف ( تاج و ریشه) رشد می‌کنند. اگر درمان به موقع انجام نشود، وجود ریشه در فک باعث ایجاد آبسه‌های دندانی می‌شود. آبسه ریشه دندان عفونتی است که در اطراف ریشه دندان در جایی که داخل استخوان قرار می گیرد، ایجاد می‌شود. آبسه ریشه دندان دردناک است و درمان آن دشوار است. اگر آبسه ریشه دندان زود تشخیص داده شود و درمان موفقیت آمیز باشد، خرگوش شما ممکن است به خوبی بهبود یابد، اما متاسفانه بسیاری از آبسه‌های ریشه دندان هرگز به طور کامل برطرف نمی‌شوند و حتی می‌توانند کشنده باشند.
آسیب‌های دندانی
ممکن است در هنگام جویدن، درگیری با سایر حیوانات و یا پس از ضربه به سر، دندان بشکند یا لق شود، به خصوص اگر بیش از حد رشد کرده یا ناسالم باشد. درمان دندان آسیب دیده به شدت آسیب بستگی دارد. برخی را می توان درست کرد اما برخی نیاز به کشیدن دارند.
بیشتر بخوانید: علت شوره متحرک در خرگوش ها و روش های درمان و پیشگیری از آن
رژیم غذایی مناسب برای سایش دندان‌ها
با توجه به آناتومی دندانهای خرگوشها، رژیم غذایی آنها باید طوری تنظیم شود که باعث سایش مداوم دندانهای آنها بشود. بنابراین درصد زیادی از غذای آنها را باید ساقه علوفه خشک یا تر تشکیل دهد. به میزان کمتر می‌توان از برگ سبزیجات، پلت‌های مخصوص خرگوش و یا سایر مواد غذایی مثل میوه و آجیل ( مقدار بسیار کم) نیز استفاده کرد.
عکس دندان بسیار بزرگ شده یک خرگوش
نتیجه‌گیری
بیماری‌های دندانی یک مشکل بسیار رایج در خرگوش‌های خانگی است و بیشتر به دلیل رژیم غذایی نامناسب و کمبود علوفه در آن ایجاد می‌شود. بیماری‌های دندان اغلب برای مدت طولانی مورد توجه قرار نمی‌گیرد زیرا خرگوشها به طور غریزی درد و ناراحتی خود را بروز نمی‌دهند. اگر خرگوش خانگی دارید، به طور مرتب دهان و دندانهای آنها را بررسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه مشکل، با دامپزشک خود تماس بگیرید و هرگز منتظر نمانید تا ببینید آیا بهبود می یابد یا خیر. بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات دندانی این است که خرگوش‌های خود با یک رژیم غذایی متعادل که بیشتر حاوی ساقه علوفه است، تغذیه کنید.در ادامه می توانید مقاله پاستورلوزیس در خرگوشها ، علت ، علائم ، پیشگیری و درمان آن را مطالعه کنید.
منابع :
vcahospitals.com
pdsa.org.uk